Henri Bloem bij Herdade do Rocim in Alentejo, Portugal 2019

 Van 16 t/m 18 juni 2019 werden wij met een viertal collega Henri Bloemzaken uitgenodigd door het wijnhuis Herdade do Rocim in het plaatsje Cuba in Alentejo, Portugal.

Alentejo is een gebied ten zuiden van Lissabon richting de Spaanse grens en Cuba ligt op twee uur rijden van de Portugese hoofdstad. Als je Lissabon verlaat in zuidelijke richting wordt het landschap eerste gedomineerd door heel veel olijfbomen en gaarden met consumptiedruiven. Hoe verder je rijdt hoe smaller de wegen worden en hoe stiller, rustiger en warmer het wordt.

 Herdade do Rocim

Herdade (wat wijngoed of domaine betekent en inhoudt dat alle geproduceerde wijnen van druiven uit eigen wijngaard komen) is een relatief jong wijnbedrijf (15 jaar) maar waar wel een grote omvangrijke organisatie van boekhandels, landbouwmachines, auto’s en nog veel meer achter zit.

In 15 jaar tijd hebben ze hier een hypermodern bedrijf neergezet, waar hoofdzakelijk wijnen gemaakt worden van 21 verschillende lokale Portugese druivensoorten, als touriga nacional, alicante bouschet, aragoness, antão vaz, arinto etc.

Het bedrijf omvat 120 ha land, waarvan 74 ha met wijngaarden beplant. In 70% van de wijngaarden wordt momenteel biologisch gewerkt en dit jaar zullen zij hun eerste biologisch gecertificeerde wijn lanceren. Verder wordt er (natuurlijk) ook olijfolie geproduceerd en wat eigenlijk het belangrijkste is: ze zijn toonaangevend in de productie van amfoorwijnen.

Amfoorwijnen

Het maken van wijn in amforen is van oudsher de traditionele manier van wijnmaken. Niet alleen in Portugal, maar ook in Armenië en Georgië en nog meer eeuwenoude culturen. Het commercieel inzetten van amfoorwijnen is eigenlijk per ongeluk ontstaan.

Piedro is één van de medewerkers die al jaren aan het bedrijf verbonden is en voor eigen gebruik, zoals zoveel Portugezen, wijn in amforen maakte. Een aantal jaar geleden bezochten een aantal Amerikanen Rocim en voor de grap liet men deze wijn proeven en dat was gelijk een succes. De Amerikanen wilden de hele voorraad (wat niet veel was) kopen en namen het mee naar huis.

Een commercieel concept was geboren.

DOC Talha, Alentejo

 De amfoorwijnen bij Rocim worden gemaakt in zogenaamde Talha’s en mogen daarom de classificatie DOC Talha-wijn dragen. Er zijn ca. 20 producenten in de DOC Talha. Talha is een amfoor in de vorm van een omgekeerd ei.

Laat ik wat meer uitleggen over amfoorwijnen. Het zijn fruitige aromatische natuurwijnen omdat er niets aan het natuurlijke proces van wijnmaken wordt toegevoegd en ze kunnen zowel wit als rood zijn. Voor de amfoorwijnen van Herdade do Rocim worden de druiven gebruikt van de ca. 15 ha oude wijngaarden met stokken die wel 80 jaar oud zijn. De druiven worden ontsteeld en de onderste laag van de amfoor wordt gevuld met een deel van de stelen. Daarop gaan de hele druiven, de eerste paar dagen na het vullen van de amforen, wordt een paar keer per dag de inhoud van de amfoor omgeroerd met een soort grote hamer. Het gaat hier om een proces van roeren en zeker niet van persen. Dit is ook nodig om de overtollige CO2 te laten ontsnappen, omdat er anders een kans bestaat dat de amfoor door de druk van binnenuit zou kunnen barsten.

Daarna wordt de wijn met rust gelaten om te fermenteren. ca. 6 maanden voor de rode wijnen en ca. 5 maanden voor de witte wijnen. De amfoor is open en wordt alleen maar afgedekt met een witte doek, zodat er geen beestjes en andere onrechtmatigheden in de wijn kunnen vallen. Door de hogere zuurgraad en de schillen en stelen treedt er geen oxidatie op. De wijn wordt afgedekt met een laagje olijfolie. Op St. Martin’s Day (Open Amforendag, dit jaar op 16 november 2019) wordt de amfoor aan de onderkant geopend, waardoor de wijn wegstroomt in karaffen en er een natuurlijke filtering plaatsvindt door de schillen en stelen onder in de amfoor.

 Het is een bijzonder proces, dat plaatsvindt in ca. 200 jaar oude amforen van dit bedrijf, waar ze supertrots op zijn. De wijn die ontstaat is fruitrijk, zacht en aromatisch met een relatief laag alcoholpercentage.

Wijnen “aged in clay”

Een andere procedure waar de wijnmakers van Herdade do Rocim mee bezig zijn, is de lagering en rijping van wijn in een kleivat, dus geen beton of hout, maar een afgesloten kruik van klei.

Klei is poreuzer dan hout en laat dus meer zuurstof door. De wijnen worden in tegenstelling tot de amfoor gewoon geperst en gefermenteerd en gaan uitsluitend voor de rijping in het kleivat. Onder invloed van de zuurstof treedt een snellere rijping op, wat de wijn toegankelijker en eleganter maakt. Zeer verrassend om te ervaren en te proeven. Elegante wijnen die heel veel plezier in zich hebben.

Deze maand willen we graag drie heerlijke wijnen onder uw aandacht brengen uit de 'Mariana'-lijn, vernoemd naar een Portugese non uit de 17e eeuw en gemaakt van overwegend lokale druivensoorten. Rocim heeft zich hiermee internationaal behoorlijk in de kijker gespeeld. De tinto, gemaakt van Toutiga Nacional, Aragonez, Alicante Bouschet en Trincadeira is vol, zuiver en sappig met voldoende kracht. De branco, gemaakt van Arinto, Antao Vaz en Alvarinho is fris, kruidig en mooi droog en de rosado, gemaakt van Touriga Nacional en Aragonez is krachtig, maar soepel, frisdroog met mooi klein rood fruit.

We hebben hier met elkaar een paar heel leuke dagen beleefd en zijn veel te weten gekomen over de traditionele wijze van wijnmaken in Alentejo. Met een (te) kort bezoek aan Lissabon sloten we ons bezoek af, dus daar zullen we zeker nog een keer terugkeren.